Nie tylko na pracodawcach spoczywa obowiązek przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Również osoby kierujące pracownikami są zobowiązane do respektowania zasad bhp. W tym celu powinny szczegółowo poznać regulacje w zakresie ochrony pracy.
Kodeks pracy nie definiuje pojęcia „osoba kierująca pracownikami”. W praktyce przyjmuje się, że jest to ktoś, komu pracodawca powierzył na stałe lub czasowo przynajmniej jednego pracownika: prezesi, dyrektorzy, kierownicy departamentów/ działów/ filii/ zmiany, brygadziści, mistrzowie, liderzy.
Pracownik sprawujący funkcje kierowniczą jest zobowiązany do stałego czuwania nad podległymi mu pracownikami, tzn. żeby wykonywana przez nich praca była realizowana zgodnie z przepisami i zasadami bhp.
Na mocy art. 212 Kodeksu Pracy, osoba kierująca pracownikami jest zobowiązana do:
– organizowania stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.
Co oznacza, że kierownik zobowiązany jest do przygotowania stanowisk pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, pilnowania aby prawidłowo oświetlone było stanowisko pracy oraz zachowane były wymagane przepisami prawa odległości, przejścia i dojścia, a także wyposażania pracowników w odpowiednie maszyny, narzędzia, urządzenia, meble.
– dbania o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem.
Kierownik nie może dopuścić do pracy pracownika bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego jeżeli na danym stanowisku pracy są niezbędne do stosowania. Stosowane przez pracowników środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze muszą być sprawne, czyli posiadać właściwości ochronne i użytkowe. Oznacza to, że jeśli np. wydane pracownikowi środki ochrony indywidualnej nie spełniają już swojej funkcji ochronnej (na skutek zbyt długiego użytkowania lub uszkodzenia) – kierownik jest obowiązany niezwłocznie wydać środki spełniające tę funkcję.
– organizowania, przygotowywania i prowadzenia prac, uwzględniających zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy.
Osoby nadzorujące pracowników odpowiadają za monitorowanie pracy zatrudnionych osób. Projektując zadania, kierownicy zobligowani są do wzięcia pod rozwagę możliwych zagrożeń celem m.in. wyposażenia pracowników w odpowiednie środki ochronne.
– dbania o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem.
Kierownicy odpowiadają także za stan pomieszczeń i wyposażenia technicznego, tj. maszyny, urządzenia i narzędzia. Osoby nadzorujące pracę kontrolują też sprawność środków ochrony zbiorowej i ich właściwe stosowanie. W przypadku gdy sprzęt na którym wykonuje zadania pracownik nie działa prawidłowo, obowiązkiem kierownika jest wycofanie takiego urządzenia z użytkowania, odpowiednie zabezpieczenie i zgłoszenie do naprawy.
– egzekwowania przestrzegania przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Osoba kierująca pracownikami musi pilnować aby jego pracownicy pracowali bezpiecznie (np. aby maszyny miały wszystkie obudowy – przykryte części ruchome, aby korzystali ze sprawnych drabin/ podestów ( a nie np. z krzeseł obrotowych) podczas sięgania dokumentów z wyższych półek do których nie maja dostępu z poziomu podłogi.
– zapewnienia wykonania zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.
Oznacza to w szczególności zastosowanie się do zaleceń, jakie lekarz zawarł w zaświadczeniu lekarskim.
Naruszenie obowiązku zapewnienia bezpiecznej pracy przez osoby kierujące pracownikami może narazić je na odpowiedzialność:
- karno-administracyjną – kara grzywny – za nieumyślne nieprzestrzeganie przepisów i zasad bhp,
- karną:
– kara pozbawienia wolności do lat 3 – przez narażenie pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu;
– karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku – w przypadku jeśli sprawca działał nieumyślnie.